Afşin ve Elbistan’da 40 yılı aşkın süredir kömürle çalışan termik santrallerin etkileri, bölge halkının sağlığını ve çevreyi tehdit etmeye devam ediyor. Hâlihazırda toplam 2795 MW kapasiteye sahip olan Afşin-Elbistan A ve B santrallerine, iki yeni ünitenin daha eklenmesi planlanıyor. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, bu ek üniteler için 27 Aralık 2024 tarihinde “Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Olumlu Kararı” verdi.
Mevcut Santrallerin Zararları Endişe Veriyor
Sivil toplum kuruluşları, bölgenin yeni bir kömürlü termik santrali daha kaldıramayacağını vurgulayarak mevcut ve eklenmesi planlanan santrallerin zararlarını şu şekilde sıraladı:
- Emisyonlar sınırları aşıyor: Afşin-Elbistan A Termik Santrali’nin emisyon verilerinde karbonmonoksit (CO), kükürt dioksit (SO₂), azot oksitler (NOx) ve toz (PM10) değerlerinin yönetmelik sınırlarını sekiz kata kadar aştığı belirtildi. Bu emisyonlar, kalp ve solunum yolu hastalıklarından kansere kadar pek çok ciddi sağlık sorununa yol açıyor.
- Kanser vakaları arttı: Elbistan Sağlık Grup Başkanlığı’nın verilerine göre, santralin açılışından sonra bölgedeki kanser vakaları sekiz kat arttı.
- Erken ölümler: Yapılan bir modelleme çalışmasına göre, mevcut iki santral 2020 yılına kadar 17.500 erken ölüme neden oldu. Yeni ünitelerin devreye girmesi durumunda, baca gazı filtreleri tam kapasiteyle çalışsa bile 2268 erken ölüm daha yaşanacağı tahmin ediliyor.
- Su kaynakları tehlikede: ÇED raporuna göre, yeni üniteler Afşin ilçesinin bir yılda tükettiği suyun sekiz katını tüketecek. Bu durum, içme ve sulama sularını tehlikeye atarak bölge halkını susuz bırakabilir.
- Ağır metallerin birikimi: Bölgede yapılan akademik çalışmalar, santral yakınlarındaki topraklarda arsenik, kadmiyum, kurşun gibi ağır metallerde artış olduğunu gösteriyor. Bu durum hem halk sağlığını tehdit ediyor hem de tarımsal verimi düşürüyor.
- İklim hedefleriyle çelişiyor: Yeni kömürlü termik santral projeleri, Türkiye’nin 2053 net sıfır karbon hedefiyle bağdaşmıyor.
Mehmet Dalkanat: "Doğamız ve Halk Sağlığımız Tehdit Altında"
Elbistan Hayatı ve Doğayı Koruma Platformu’ndan Mehmet Dalkanat, bölgedeki durumu şu sözlerle özetledi:
“Santralin çevresinde yaşayan insanların üzerine yağan küller ve gazlar, bölgede sağlıklı insan bırakmadı. Ne göçmen kuşlar buraya geliyor ne de 5 bin yıllık asmalar üzüm veriyor. Güzelim Elbistan Ovası’nı 40 yılda çöle çevirdik. Artık yeter! Afşin-Elbistan, bir santrali daha kaldıramaz. Kömüre mahkûm değiliz; güneş enerjisi gibi temiz ve ucuz seçeneklerimiz var. Yeni santral için harcanacak 37 milyar liralık kaynağı güneş santrallerine yönlendirsek, 688 bin hanenin yıllık elektrik ihtiyacını karşılayabiliriz.”
"Sağlıklı Bir Gelecek İçin Proje İptal Edilmeli"
Sivil toplum kuruluşları, yeni santral projelerinin durdurulması gerektiğini vurgulayarak, Afşin ve Elbistan’da yaşayanların sağlıklı bir çevrede yaşamayı hak ettiğini ifade etti. Bölge halkı, santrallere karşı seslerini yükseltirken temiz enerjiye geçiş çağrısında bulunuyor.
